W obliczu emocji związanych z pobytem w Polsce uchodźców wojennych z Ukrainy, warto zapoznać się z faktami na temat kosztów ich pobytu, jakie ponosi państwo polskie, w tym bielski samorząd. Dane dotyczą osób o statusie uchodźcy, nie odnoszą się do osób, które przyjechały do Polski w związku z pracą, gdyż takie osoby nie są objęte programami pomocowymi.
Wsparciu osób z Ukrainy, które uzyskały w Polsce status uchodźcy wojennego, służy rządowy Fundusz Pomocy. Jest on w całości finansowany z budżetu centralnego, samorząd jest jedynie rodzajem pośrednika pomiędzy rządem a beneficjentami. W Bielsku-Białej w 2025 roku Fundusz Pomocy wynosi 19,6 mln zł.
Lwią część Funduszu stanowią wydatki na edukację, co nie powinno dziwić w świetle danych, wskazujących na mniej więcej pięcioprocentowy udział małych Ukraińców w ogólnej liczbie uczniów w bielskich szkołach. Środki na realizację dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy zaplanowano w 2025 roku w kwocie 15,6 mln zł, z czego połowa trafi do szkół podstawowych, 3,5 mln do przedszkoli i podobna kwota do szkół ponadpodstawowych.
Niewielka część Funduszu Pomocy przeznaczona jest na zasiłki dla obywateli Ukrainy: na zasiłki okresowe przewidziano 20 tys. zł rocznie, na zasiłki stałe – 80 tys. zł, zasiłki celowe – 3 tys. zł a na koszty sprawienia pogrzebu – 4 tys. zł. Ze środków pomocy społecznej planuje się też zapewnienie posiłków niewielkiej grupie uczniów, co w skali roku ma kosztować 20 tys. zł.
Fundusz Pomocy finansuje także świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe części uchodźców. W takiej formie do obywateli (w tym wypadku raczej obywatelek) Ukrainy ze statusem uchodźcy trafi w ciągu bieżącego roku 1,35 mln zł.
Ostatnią większą pozycją Funduszu Pomocy są środki na zapewnienie zakwaterowania i całodziennego wyżywienia zbiorowego uchodźców. Liczba uchodźców korzystających z tej formy wsparcia zakwaterowania systematycznie maleje i prawdopodobnie zaplanowane 1,04 mln wydatków z tego tytułu nie zostanie w całości wydane.
Z Funduszu Pomocy nie są finansowane świadczenia z tytułu programu Rodzina 800 Plus; jest to program obsługiwany przez instytucje rządowe bez udziału samorządów, a Ukraińcy mieszkający w Polsce korzystają z niego na tych samych zasadach co obywatele Polski.
***
Komentarz redakcji: Powyższe dane mogą wprowadzić nieco porządku do emocjonalnych dyskusji o wsparciu dla uchodźców wojennych z Ukrainy. Po pierwsze, warto sobie uświadomić, że państwo polskie wspiera w ten sposób tylko osoby, które otrzymały status uchodźcy wojennego, a nie wszystkich przebywających w Polsce obywateli Ukrainy. Po drugie, wsparcie jest finansowane z budżetu centralnego i nie obciąża bezpośrednio budżetu samorządu Bielska-Białej. Po trzecie, zwracają uwagę małe kwoty wydatkowane na zasiłki dla uchodźców. I po czwarte: ponad ¾ wydatków z Funduszu Pomocy przeznaczonych jest na sfinansowanie edukacji ukraińskich dzieci i młodzieży, która znalazła się w Polsce. Czy to dobrze czy źle – to już pytanie, na które każdy może sam odpowiedzieć.
