Często narzekamy na unijną biurokrację czy nieżyciowe przepisy wprowadzane przez unijne instytucje. Nie zauważamy zaś mnóstwa tabliczek z unijną flagą pojawiających się wokół nas. Informują nas one o środkach unijnych, które zostały zainwestowane, aby lepiej się nam żyło. Dziś, w 20. rocznicę wejścia Polski do Unii Europejskiej, przyglądamy się inwestycjom unijnym w Bielsku-Białej. Od wejścia do Unii do naszego miasta trafiło ponad 1,1 miliarda złotych. To 2/3 rocznego budżetu naszego miasta!
Trzy okresy programowania
Przez 20 lat członkowstwa w Unii Europejskiej w Bielsku-Białej zrealizowano ponad 140 projektów dofinansowanych ze środków Unii. Ponad 1/3 (38%) uzyskanych dotacji UE (416 mln zł) dotyczy projektów drogowych.
Początki były dość skromne. Z pierwszego okresu programowania środków unijnych, na lata 2004-2006 w Bielsku-Białej zrealizowano inwestycje warte niespełna 70 milionów złotych. Przeznaczone zostały one m.in. na przebudowę trzech dróg, rewitalizację bielskiej Starówki oraz modernizację budynku Teatru Polskiego.
Kolejny budżet Unii – na lata 2007-2013 – był zdecydowanie „bogatszy”. Nasze miasto pozyskało środki w wysokości 440 milionów złotych. Najważniejszymi inwestycjami tego okresu była przebudowa ulicy Wyzwolenia i Niepodległości (m.in. wiadukt nad ulicą Piekarską i linią kolejową do Wadowic). W tym czasie rozbudowano też infrastrukturę turystyczną i rekreacyjną (Dębowiec i basen w Cygańskim Lesie).
Trzeci okres programowania środków unijnych obejmował lata 2014-2020 (inwestycje realizowane w ramach danego okresu wykraczają poza lata określone w tym przedziale. Niektóre z inwestycji okresu 2014-2020 są realizowane jeszcze w tej chwili), a miasto pozyskało w tym okresie około 570 milionów złotych. Największą inwestycją była budowa odcinka drogi numer 942, czyli rozbudowa ulic Cieszyńskiej i Międzyrzeckiej. Na inwestycję wartości ok. 240 milionów Bielsko-Biała pozyskało dofinansowanie w kwocie 161 milionów złotych. To największe dofinansowanie pozyskane przez nasze miasto na pojedynczą inwestycję.
W tym czasie rozbudowana została także baza Beskidzkiego Centrum Onkologii – Szpitala Miejskiego im. Jana Pawła II w Bielsku-Białej.
Nie tylko wielkie inwestycje
Warto podkreślić, że środki unijne to nie tylko wielkie inwestycje widoczne na co dzień w miejskiej przestrzeni. Unijne fundusze przeznaczone zostały na:
– infrastrukturę drogową – razem 16 inwestycji drogowych na łączne dofinansowanie ok. 416 mln zł,
– transport publiczny – zakup taboru autobusowego (łącznie 70 szt. w ramach dwóch projektów), wdrożenie systemu ITS w transporcie indywidualnym i komunikacji publicznej (dwa etapy),
– infrastrukturę wodno-kanalizacyjna – budowę kanalizacji i wodociągów przez spółkę Aqua S.A.,
– gospodarkę odpadami – budowę sortowni odpadów oraz składowiska,
– ochronę zdrowia – rozbudowę obiektu Beskidzkiego Centrum Onkologii o nowy budynek wraz z najnowocześniejszym wyposażeniem,
– szkolnictwo (przedszkola, szkoły zawodowe) – rozbudowę obiektów/tworzenie nowych oddziałów, wyposażenie pracowni zawodowych,
– informatyzację – budowa miejskiej sieci szerokopasmowej, wdrożenie e-usług publicznych w Urzędzie Miejskim w Bielsku-Białej,
– efektywność energetyczną – termomodernizację obiektów oświatowych, termomodernizację wielorodzinnych budynków mieszkaniowych, granty dla mieszkańców na odnawialne źródła energii (fotowoltaika, pompy ciepła, solary),
– ochronę powietrza – granty dla mieszkańców na wymianę kotłów węglowych na gazowe oraz pompy ciepła,
– rewitalizację – rewitalizację 14 kamienic w centrum Miasta, modernizacja Bielskiej Starówki, modernizacja parków miejskich, rewitalizacja Willi Sixta, Miejskie Centrum Usług Społecznych (Wzgórze 14),
– kulturę – rozbudowę Bielskiego Centrum Kultury im. Marii Koterbskiej, modernizację budynku Teatru Polskiego,
– bioróżnorodność – rewitalizację miejskich systemów nadbrzeżnych wraz z budową Centrum Edukacji Ekologicznej,
– projekty miękkie dot. edukacji (dodatkowe zajęcia dla uczniów i przedszkolaków, wymiany zagraniczne, szkolenia dla nauczycieli), polityki społecznej (wsparcie, integracja osób wykluczonych społecznie – niepełnosprawnych, starszych – w formie różnych zajęć, miejsc spotkań m.in. poprzez działalność Centrum Usług Społecznych), projekty miękkie dot. współpracy transgranicznej (Polska-Słowacja) – współpraca w zakresie kultury, organizacji pozarządowych.
Nie wszystko było idealne
Choć nie wszystkie inwestycje są dobrze oceniane – tutaj warto przypomnieć powszechnie krytykowane „klasy w krajobrazie”, czyli dziwne drewniane konstrukcje w kilku miejscach miasta czy, uważaną przez wielu bielszczan za zbyt dużą, rozbudowę ulicy Cieszyńskiej – nikt nie podważy, że fundusze europejskie zmieniły oblicze naszego miasta. Trudno wyobrazić sobie jak dziś wyglądałoby nasze miasto bez olbrzymich pieniędzy, które trafiły tutaj dzięki członkostwu Polski w Unii Europejskiej.
Będą kolejne fundusze
Ostatni okres to przestój w wydatkowaniu środków unijnych. Kończone są projekty z okresu programowania 2014-2020, natomiast jak na razie niewiele jest konkursów na zadania realizowane z funduszy zaplanowanych na okres 2021-2027. To jednak niebawem się zmieni i kolejny strumień pieniędzy trafi do Bielska-Białej. Do Aglomeracji Beskidzkiej, którą Bielsko-Biała utworzyło z samorządami z południowego subregionu województwa śląskiego trafić ma bowiem ok. 150 mln Euro (ok. 700 mln zł). Tym razem prioruytetami będą zadania w zakresie: efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej, odnawialnych źródełenergii, zrównoważonego transportu miejskiego, regionalnych tras rowerowych, turystyki, wykorzystania terenów poprzemysłowych na cele rozwojowe czy szkolnictwa zawodowego. Nie zabraknie też funduszy na duże inwestycje, takie jak centrum przesiadkowe czy budowa drogi łączącej ulicę Warszawską z Wyzwolenia, a następnie Krakowską.
