Na wiosenną bądź letnią wycieczkę warto się wybrać do Janosikowych Dierów w słowackiej Małej Fatrze. Fantastyczne widoki skalnych dolin, po których poruszamy się korzystając ze specjalnych pomostów, schodków i drabinek warte są przebycia samochodem niespełna dwugodzinnej trasy w to miejsce.
Janosikowe Diery to głębokie wapienne doliny i wąwozy położone pomiędzy masywami Małego i Wielkiego Rozsutca oraz Bobotów na terenie Parku Narodowego Małej Fatry na Słowacji.
Diery to po słowacku “dziury”, co dobrze oddaje charakter tego miejsca. Woda stworzyła tutaj niezwykle urozmaicone kaniony, pełne załomów, szczelin, przewieszek i skalnych filarów, gwałtownych zwężeń i rozszerzeń doliny. Dna wąwozów poprzegradzane są ciągami skalnych progów i większych wodospadów, pod którymi woda wymyła kotły eworsyjne. W całych Dierach znajduje się kilkanaście wodospadów o wysokości 1 do 4 metrów.
Przez wszystkie kaniony poprowadzone zostały szlaki turystyczne. W trudniejszych miejscach zainstalowano system schodków, drabinek, pomostów i poręczy stalowych. Wiodą nimi znakowane szlaki turystyczne. Punktami wyjściowymi do wycieczek w Diery są Biely potok – jedna z osad położona na wschód od centrum Terchovej oraz Štefanová – niewielka wioska we Vrátnej Dolinie.
Główną część doliny stanowią Dolné (Dolne) Diery i Horné (Górne) Diery znajdujące się wzdłuż Dierovego potoku, wypływającego spod przełęczy Medzirozsutce (1200 m) między Wielkim a Małym Rozsutcem. Ciąg dolin uzupełniają Nové Diery i Tesná Rizňa znajdujące się wzdłuż dopływów wspomnianego potoku.
Ze względu na panujący w Dierach specyficzny mikroklimat można tu zobaczyć szereg gatunków roślin górskich i alpejskich. Jednocześnie na turniach i skalnych półkach, wysoko ponad dnem wąwozów, rosną tu reliktowe okazy sosny zwyczajnej.
Trasy w Dierach zawierają sporą ilość stalowych zabezpieczeń, dlatego wędrówkę po nich zaleca się - szczególnie z dziećmi – w suche dni, gdy nie jest ślisko.
Wybierając się do Janosikowych Dierów warto zatrzymać się w pobliskiej Terchowej. To rodzinna wieś słynnego zbójnika Juraja Janošika (stąd zresztą także nazwa Dierów). Znajdują się tutaj muzeum Janosika oraz jego pomnik. W usytuowanym w centrum miejscowości muzeum zobaczyć można stare zdjęcia i dokumenty poświęcone zarówno Jurajowi Janošikowi jak i samej miejscowości. Zobaczyć tutaj także można tradycyjne tierchowskie mieszkanie oraz pamiątki związane z lokalną muzyką, folklorem i zwyczajami oraz produkcją rzemieślniczą i hodowlą.
Monumentalny, mający 7,5 metra wysokości pomnik Juraja Janosika znajduje się u wylotu Doliny Vratnej. Wykonany został w 1988 roku – w trzysetną rocznicę urodzin zbójnika – z blachy stalowej przez rzeźbiarza Jána Kulicha.
Warto wiedzieć, że Techova znana jest z tradycji muzycznych, które w 2013 roku wpisane zostały na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Rozwinęła się tutaj charakterystyczna, skoczna muzyka ludowa (Terchovská ľudová hudba). Utwory instrumentalne i wokalne wykonywane są najczęściej przez 3, 4 lub 5-osobowe zespoły (dwustrunowy bas, akordeon diatoniczny), często jako akompaniament do tańca. Do tradycji muzycznej Terchovej zalicza się również grę solową na fujarach pasterskich. Latem w Terchovej odbywa się festiwal folklorystyczny – Dni Janosika.
Foto: Jarosław Zięba
