Teatr Polski: w sobotę premiera kontrowersyjnej sztuki Różewicza

W sobotę Teatr Polski zaprasza na kolejną premierę. Tym razem na bielską scenę trafia kontrowersyjna sztuka Tadeusza Różewicza „Do piachu”.

Dramat, w którym Tadeusz Różewicz opisał znane mu z osobistego doświadczenia partyzanckie życie, bez patriotycznego upojenia, za to nie kryjąc jego przemilczanych, mrocznych stron do dziś wystawiono zaledwie trzy razy.

Sama sztuka była pisana przez 17 lat, tyle lat autor zmagał się z prawdą swoich doświadczeń wojennych, dorastał do tego, by dać im wyraz. Kolejne 7 lat trzeba było poświęcić, by możliwym stało się wystawienie jej na deskach teatru.

Prapremiera w reżyserii Tadeusza Łomnickiego miała miejsce w Teatrze na Woli w 1979 roku, wywołała falę protestów wśród weteranów AK. Jedenaście lat później Kazimierz Kutz przygotował spektakl dla Teatru Telewizji, po której autor zabronił kolejnych wystawień, ze względu na skrajne emocje wśród byłych partyzantów, żołnierzy AK.

Po wielu latach Różewicz zgody udzielił Witoldowi Mazurkiewiczowi i Januszowi Opryńskiemu, którzy w 2003 roku wystawili „Do piachu” w lubelskim Teatrze Provisorium, w tym samym roku autor napisał: Ta sztuka rodziła się, żyła i żyje w epoce zamętu, chaosu. Sztuka ”Do piachu” wywoływała nie tylko spory, ale i protesty(...) Ataki na autora były tak przykre, że zdecydowałem się na wycofanie tej sztuki z repertuaru polskich teatrów. Powody tych ataków były natury politycznej, obyczajowej, z pominięciem podstawowej sprawy jaką była dla autora forma artystyczna, dramaturgia, walka o nowy kształt teatru. Dopiero 25 lat po prapremierze położono nacisk na problemy dramaturgii i problemy egzystencjalne. Losy jednostki w obliczu wojny i śmierci. Ostatnia realizacja teatru w Lublinie w 2003 roku, przedstawia drogę krzyżową człowieka uwikłanego w historię i w wojnę. Cały balast sporów politycznych został porzucony(...) Czy po 25 latach czyśćca i kwarantanny „Do piachu” będzie zrozumiane Polsce i za granicą? Czas jak filtr, oczyszcza sztukę z brudów życia i doraźnej polityki. Zostaje czysty, biały szkielet dramatu, idea.

Aktualnie, po ponad dwudziestu latach, ten sam duet reżyserski spotkał się ponownie, by na deskach Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, zmierzyć się od nowa z tym dramatem, otrzymawszy zgodę od Julii Różewicz, wnuczki poety i spadkobierczyni praw autorskich.

Na przedpremierowej konferencji prasowej Witold Mazurkiewicz powiedział: „Do piachu” dzisiaj nabiera nowych kontekstów, bo „za miedzą” jest wojna... ten las Różewicza staje się lasem w Ukrainie, wcześniej na Bałkanach itd...Nie tworzymy opowieści o lśniących oficerkach, wypastowanych butach i czystych mundurach, jesteśmy z tymi ludźmi, jak Różewicz mówił „od partyzanta do bandyty jeden krok”.

Premiera w sobotę 23 marca w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej.

„Do piachu”