Starania Bielska-Białej o przyznanie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury wkraczają w decydującą fazę. W Warszawie złożona została druga wersja tzw. bidbooka, a w najbliższym czasie do miasta ma przyjechać specjalna komisja. Po wizytach we wszystkich czterech  kandydujących miastach odbędzie się selekcja końcowa. 

Pierwszą wersję bidbooka, czyli oficjalnej oferty w staraniach o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029 nasze miasto złożyło we wrześniu zeszłego roku. Została ona oceniona na tyle wysoko, że Bielsko-Biała znalazło się w ścisłym finale starań o nadanie prestiżowego tytułu. Z 11 miast, które złożyły swoje oferty specjalna komisja w październiku zeszłego roku wybrała cztery: Katowic, Kołobrzegu, Lublina i Bielska-Białej. To właśnie wśród nich znajduje się miasto, które w 2029 roku będzie Europejską Stolicą Kultury. 

Złożony w zeszłym tygodniu w Ministertwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego bidbook jest poprawioną i uzupełnioną wersją zeszłorocznego dokumentu. Zawiera program kulturalny na najbliższe lata (wraz z rokiem 2029), a także plany rozwoju miasta poprzez kulturę.  – Pokazujemy w nim, w jaki sposób chcemy zmienić Bielsko-Białą i utkać w nim wspólny dobrostan. To szczegółowa koncepcja wydarzeń, które sprawią, że Bielsko-Biała będzie miastem lepszym, ciekawszym i bardziej atrakcyjnym dla mieszkańców i przyjezdnych. Zarówno my, jak i nasi goście, będziemy mieli okazję do wielu niezwykłych przeżyć. Doświadczymy czegoś, co ułatwi nam poszukiwanie własnego dobrostanu. Zyskamy okazję do stworzenia kolejnych splotów – mówi prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski. 

– Tworzenie bidbooka trwało kilka miesięcy. W jego przygotowywanie zaangażowało się wiele osób, które włożyły w niego swoją kreatywność, wiedzę i serce. Wierzymy, że to wszystko zostanie docenione i doprowadzi nas do tytułu ESK 2029. Będzie to dla nas bardzo silny impuls rozwojowy – dodaje prezydent. 

Latarnia Kultury i 30 projektów

Co się znalazło w dokumencie? Jednym z jego ważnych elementów jest program działań w roku 2029. Wydarzenia w roku tytułu będą rozłożone na cały 2029 r., z lekką przewagą miesięcy letnich, gdy będzie miała miejsce większość wydarzeń plenerowych. Nie zaniechamy cyklicznych imprez tworzących scenę kulturalną miasta, będą one jednak korespondować z myślami przewodnimi programu Miasta Splotów – czytamy w Bidbooku.

W styczniu ma nastąpić ceremonia otwarcia. Tak  jest ona opisana: Oficjalnej części wydarzenia z udziałem przedstawicieli struktur UE będą towarzyszyć wydarzenia artystyczne na terenie całego miasta, w tym na najwyższym jego punkcie – szczycie Szyndzielni (1028 m n.p.m.). Na wieży widokowej zapłonie symboliczne światło: Latarnia Kultury, emanacja naszej radości, dumy i odpowiedzialności za tytuł. 

W kolejnym miesiącach realizowany będzie program zbudowany w oparciu o osnowy tworzące dobrostan: świadomość, społeczeństwo i otoczenie. Zamierzamy podjąć współpracę z najważniejszymi festiwalami i konkursami na świecie, aby prezentować ich zwycięzców na miejskich scenach: spotkania, wykłady, warsztaty z noblistami czy laureatami nagrody Pulitzera, albo koncert zwycięzcy Queen Elisabeth Competition czy Leeds Piano Competiton, wystawa laureatów Ars Electronics czy występ Rudolf Nureyev International Ballet Competition – czytamy w bidbooku.

Przygotowany program wydarzeń kulturalnych składa się z 30 projektów. Znalazły się wśród nich: 

– BBook Festiwal – festiwal literatury łączący komiks, gry planszowe, poezję i literaturę dziecięcą; 

– Porzucone miasto – projekt odnoszący się do Grodziska i zakładający stworzenie tam wystawy multimedialnej; 

– Konferencja Tańca; 

– Mistrzowie rzemiosł, czyli warsztaty z rzemieślnikami sztuk teatralnych – perukarzami, lalkarzami i stolarzami;

–  Ogrody społeczne – uprawa wspólnych ogródków i dzielenie się plonami; 

– Festiwal uważności – zakładający spacery, kąpiele leśne, kolacje w ciemności.

Wszystkie projekty będą realizowane już teraz, po to, by w 2029 roku osiągnąć moment kulminacyjny. Kontynuacji doczekają się te cieszące się największym powodzeniem.

Ambitne inwestycje

W bidbooku przedstawiono także plany inwestycyjne. Sztandarową inwestycją będzie głośna w ostatnich miesiącach budowa nowej siedziby Teatru Lalek Banialuka z zieloną biblioteką. Kolejne inwestycje przedstawione w bidbooku to: 

– ekspozycja i projekt multimedialny w obrębie Grodziska w Starym Bielsku; 

– kompleks przestrzeni kulturotwórczej w centrum miasta - bezpośrednio przy ul. 11 Listopada, zwany Pedanterią; 

– FSM Forum Sukcesu Malucha – przestrzeń wystawiennicza fiata 126p oraz rozwoju miasta; 

– parki pamięci na cmentarzach ewangelickim i żydowskim; 

– 18 lokalizacji nowej zieleni urządzonej, które już są realizowane oraz nowy użytek ekologiczny przy ul. Stawowej;

– woonerf w ciągu ul. 1 Maja, 

– Międzypokoleniowe Centrum Aktywności przy ul. Partyzantów; 

– Centrum Miłości do Gór w historycznej górnej stacji kolejki na Szyndzielnię; 

Listę uzupełniają basen na osiedlu Polskich Skrzydeł z centrum edukacyjnym o wodzie, zespół stadionów w Wapienicy oraz rewitalizacja Błoni.

Czym jest Europejska Stolica Kultury?

Przypomnijmy, że Europejska Stolica Kultury to  wybrane przez Unię Europejską miasto, które w ciągu jednego roku prezentuje swoje życie kulturalne swojego regionu i kraju, Co roku wybierane są dwa lub trzy takie miasta z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz krajów kandydujących do Unii. 

Idea zrodziła się w roku 1985. Jej pomysłodawczynią była ówczesna minister kultury Grecji Melina Mercouri, a pierwszym Europejskim Miatem Kultury, bo tak na początku nazwano projekt,  były Ateny. Od tego czasu tytuł nadano 64 europejskim miastom. W 2024 roku są to: Tartu (Estonia), Bad Ischl (Austria) oraz  Bodø (Norwegia). Spośród polskich miast tytuł otrzymały dwa: w roku 2000 Europejską Stolicą Kultury był Kraków, a w roku 2016 – Wrocław. 

Miasta uzyskujące ten prestiżowy tytuł starają się wykorzystać okazję i związane z nią fundusze (po 1,5 mln euro z budżetu Unii Europejskiej) na rozwinięcie swojej oferty kulturalnej, tak by mogły przyciągnąć międzynarodową publiczność. Wybrany ośrodek przez 12 miesięcy przedstawia swoje dziedzictwo historyczne. Miasta i regiony organizują specjalnie na tę okazję koncerty, festiwale, pokazy, konferencje i inne działania reklamujące miasto i region. Powszechnie uważa się, że uzyskanie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury przynosi korzyści społeczne i gospodarcze, zwłaszcza gdy wydarzenia są częścią długofalowej strategii rozwoju kulturalnego miasta i otaczającego je regionu.

Europejską Stolicę Kultury na dany rok poznajemy z pięcioletnim wyprzedzeniem. Jednak jeszcze wcześniej wiadomo, z którego kraju miasta mogą się ubiegać o tytuł. W roku 2029 będą to ośrodki z Polski i Szwecji. 

Polski nabór prowadzony jest przez Ministertwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaś oceny i wyboru wniosków dokonuje panel ekspertów składający się z 10 członków, w większości mianowanych przez instytucje i organy europejskie, tj. Parlament Europejski, Radę Unii Europejskiej, Komisję Europejską oraz Komitet Regionów. Dwóch członków powołanych jest także przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nabór jest kilkustopniowy, a ostateczną decyzję poznamy jesienią.