W czwartkowy wieczór rozpoczęło się Triduum Sacrum, czyli Trzy Święte Dni. To najważniejszy okres w roku liturgicznym Kościoła katolickiego upamiętniający mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.

Wielki Czwartek

Triduum Sacrum rozpoczęło się w czwartkowy wieczór Mszą Wieczerzy Pańskiej. Tradycja nakazuje, aby rozpoczęła się ona po zmierzchu. Nabożeństwo jest pamiątką ustanowienia sakramentów Eucharystii i Kapłaństwa. Podczas hymnu Gloria, czyli Chwała na wysokości Bogu, którego nie słyszeliśmy w Wielkim Poście, biją dzwony, a ministranci dzwonią również dzwonkami. W pełnych obrzędach sprawowanych z udziałem biskupów w katedrach, po homilii ma miejsce obrzęd umywania nóg. Główny celebrans obmywa i całuje stopy dwunastu mężczyzn. Jest to nawiązanie do gestu Chrystusa wobec Apostołów i przypomina o służebnej roli Kościoła. 

Po Komunii świętej następuje procesja do wydzielonej części kościoła lub osobnej kaplic, popularnie zwanej Ciemnicą. Umieszczenie tam Najświętszego Sakramentu symbolizuje uwięzienie Jezusa u arcykapłana po pojmaniu w Ogrodzie Oliwnym.

Wymownym znakiem odejścia Jezusa, który po Ostatniej Wieczerzy został pojmany, jest ogołocenie centralnego miejsca świątyni – ołtarza. Aż do sobotniej Wigilii Paschalnej nie ma tam obrusa, świec i innych ozdób.

Wielki Piątek

W drugim dniu obchodów Kościół rozmyśla nad Męką Zbawiciela i adoruje Jego Krzyż. Z tego względu wiernych obowiązuje post. W Wielki Piątek nie sprawuje się Eucharystii, a tabernakulum jest puste. 

Liturgia Wielkiego Piątku rozpoczyna się w ciszy. Po dojściu do ołtarza kapłani padają na twarz (prostracja), zaś wszyscy wierni klękają i modlą się w milczeniu. Następnie ma miejsce Liturgia Słowa. Jej centralnym punktem jest opis Męki Pańskiej według świętego Jana, który jest czytany z podziałem na role. 

Kolejną częścią obrzędów Wielkiego Piątku jest adoracja Krzyża. Może Kapłan śpiewa przy tym wezwanie: “Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”. 

Na zakończenie nabożeństw Najświętszy Sakrament jest przenoszony do Grobu. Od tego momentu do liturgii Wigilii Paschalnej Chrystus spoczywa w grobie. Symbolizuje to przedstawiająca Go figura. Należy jednak pamiętać, że obiektem czci i adoracji nie jest figura, lecz sam Chrystus wystawiony w monstrancji.

Wielka Sobota

W Wielką Sobotę Kościół trwa przy Grobie Pańskim rozważając Mękę i Śmierć Chrystusa, Jego zstąpienie do otchłani piekielnych, a także w modlitwie oczekuje na Jego Zmartwychwstanie. Tego dnia nie sprawuje się Ofiary Mszy św. Centrum Wielkiej Soboty jest Liturgia Wigilii Paschalnej, którą celebruje się po zachodzie słońca.

Wigilia Paschalna jest najważniejszym wydarzeniem całego roku liturgicznego. Pascha to punkt zwrotny w dziejach ludzkości, uwieńczenie Triduum Sacrum i uobecnienie Zbawczych planów Boga wobec człowieka, przez Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. 

Liturgia Wigilii Paschalnej składa się z czterech głównych części:

Podczas Liturgii Światła przed kościołem rozpala się ognisko, od którego zapalana jest świeca paschalna (Paschał), która symbolizuje Chrystusa Zmartwychwstałego. W kościele panuje ciemność, oznaczająca ciemności naszych grzechów. Następnie kapłan wnosi do świątyni Paschał i w trzech stacjach ukazuje świecę mówiąc: “Światło Chrystusa” na co Lud odpowiada: “Bogu niech będą dzięki”. Po trzeciej stacji zapala się wszystkie światła w Kościele. To znak, że Jezus jest naszym światłem, które oświeca nasze życie i wyciąga nas z ciemności grzechu. Następnie kapłan okadza Paschał i śpiewa specjalny hymn,Exultet, który jest orędziem wielkanocnym i zwiastuje zmartwychwstanie. Exultet jest śpiewany wyłącznie w Wielką Sobotę 

Po tych wydarzeniach następuje Liturgia Słowa, podczas której światło przychodzi w postaci słów Boga. Liturgia Słowa składa się z ośmiu czytań. Siedem z nich pochodzi ze Starego Testamentu, zaś ósme z Nowego Testamentu, z Listu św. Pawła (Epistoła). Po nich odczytana zostaje Ewangelia. Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu rozbrzmiewa uroczyste Gloria, w czasie którego dzwonią dzwony i dzwonki oraz dołączają się milczące od Wielkiego Czwartku organy. Osiem czytań symbolizuje pełnię Objawienia. Nawiązują one do dziejów świata, człowieka, Narodu Wybranego i mówią o wierności i miłości Boga do ludzi oraz o życiu, jakie mamy przez zanurzenie w Mękę i Śmierć Chrystusa. Natomiast Ewangelia opowiada nam o Zmartwychwstaniu Jezusa.

Kolejną częścią uroczystości jest Liturgia Chrzcielna, która składa się z Litanii do Wszystkich Świętych, błogosławieństwa wody chrzcielnej i odnowienia przyrzeczeń chrztu. W tym czasie można również udzielać sakramentu chrztu katechumenom, czyli osobom dorosłym nie ochrzczonym jako dzieci. Liturgia chrzcielna kończy się Modlitwą Powszechną, następuje Liturgia Eucharystyczna, podczas której do ołtarza przynosi się chleb i wino, które mocą słów konsekracji staną się Ciałem i Krwią Chrystusa. 

Rezurekcja

Wigilia Paschalna powinna zakończyć się Procesją Rezurekcyjną, która w niektórych kościołach odbywa się we wczesnych godzinach porannych w Niedzielę Wielkanocną (wtedy rozpoczyna całość obrzędów). Rezurekcja jest uroczystym ogłoszeniem Światu zmartwychwstania Jezusa, a zarazem symbolem pielgrzymowania wiernych, w którym przewodnikiem jest Chrystus. W czasie procesji śpiewa się pieśni wielkanocne, dzwonią dzwony, a Lud podąża za Jezusem obecnym w Najświętszym Sakramencie. Na początku procesji niesiony jest krzyż ozdobiony czerwoną stułą oraz figura Jezusa Zmartwychwstałego. W czasie każdej Mszy św. w Niedziele Wielkanocną, po komunii, śpiewa się hymn Te Deum (Ciebie Boga wysławiamy), który jest hymnem uwielbienia Boga.

Na zdjęciu: biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel obmywa nogi podczas uroczystości Wielkiego Czwartku

Foto: Diecezja Bielsko-Żywiecka