W 2024 roku powstała nowa instytucja kulturalna o niełatwej do zapamiętania nazwie – Instytut Kultury Miejskiej – Miasto Splotów. Choć pierwotny cel jej powstania jest już nieaktualny, instytucja ma się dobrze i działa nadal.
W związku z ubieganiem się przez Bielsko-Biała o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2029 roku powstał Instytut Kultury Miejskiej – Miasto Splotów, którego głównym zadaniem było przygotowanie odpowiedniego wniosku. Gdy starania o tytuł ESK zakończyły się niepowodzeniem, niektórzy spodziewali się, że zakończył też swoją misję Instytut. Tak się jednak nie stało, IKM-MS działa nadal, a obecnie trwa konkurs na kandydata na dyrektora Instytutu Kultury Miejskiej – Miasto Splotów.
Odpowiedzialny za kulturę zastępca prezydenta Adam Ruśniak uważa, że potrzeba powołania nowej jednostki pojawiła się podczas prac nad pierwszym wnioskiem aplikacyjnym o tytuł ESK, gdy określono wiele obszarów kultury, które pozostawały „niezagospodarowane”. Okazało się wtedy, że większość placówek nie funkcjonuje w międzynarodowych sieciach współpracy, co sprawia, że nie mogą w pełni wykorzystywać swojego potencjału, a także sięgać po dodatkowe środki.
Obecnie w Instytucie pracuje 10 osób: p.o. dyrektora, główna księgowa (½ etatu), kadrowa (która odpowiada także za płace – ½ etatu), kierownik Punktu 11, 2 pracowników Punktu 11, 4 pracowników merytorycznych Instytutu (odpowiadających kolejno za - kulturę i zdrowie, sztukę w przestrzeni publicznej, pracę z młodzieżą i edukację medialną, rozwój sektora kultury i rzemiosła). Ponadto Instytut ma zawarte umowy cywilnoprawe z osobą odpowiedzialną za rozwijanie Akademii Street Artu, specjalistą ds. BHP, administratorem i osobą odpowiedzialną za sprzątanie.
Czym zajmuje się zespół Instytutu? Wiceprezydent Ruśniak informuje, że Instytut w 2024 roku wspólnie z Teatrem Polskim „stworzył immersyjne doświadczenie na terenie dawnej Pedanterii, opowiadające historię tego miejsca z okresu II Wojny Światowej”. Wydarzenie to będzie powtarzane z okazji Dnia Pamięci o Holokauście, prawdopodobnie już w formie biletowanej. Warto również odnotować stworzenie aplikacji Sploty Miasta, stanowiącej platformę internetową do gry terenowej, która doczekała się „dwóch iteracji” (Świąteczne Sploty i Żabie Sploty). Instytut pracuje nad metodą komercjalizacji platformy poprzez system reklam kontekstowych, mikropłatności lub produkowanie komercyjnych scenariuszy.
Po ogłoszeniu wyników konkursu na Europejską Stolicę Kultury, Instytut zorganizował międzynarodową konferencję poświęconą kulturze, zdrowiu i dobrostanowi z udziałem przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz Światowej Organizacji Zdrowia, z którymi pozostaje we współpracy.
Instytut jest obecnie członkiem dwóch europejskich sieci. Culture Action Europe (CAE) i Culture Next (CN) to organizacje zajmujące się m.in. lobbingiem w zakresie finansowania kultury w Europie. Instytut współtworzy dwa huby w ramach CAE – polski oraz wyszehradzki – co pozwala na skuteczniejsze promowanie narracji i postulatów tej części Europy w Brukseli z dziedziny kultury. Obie sieci są finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Kreatywna Europa.
Instytut uczestniczy też w dwóch europejskich platformach: inSitu (międzynarodowa sieć z 20-letnim doświadczeniem w rozwoju sztuki w przestrzeni publicznej) oraz Kultura i Zdrowie (działająca m.in. na rzecz usprawnienia współpracy między sektorem medycznym, opieką społeczną i kulturą). Instytut jest jedynym polskim członkiem obu platform.
Jak informuje wiceprezydent Adam Ruśniak, Instytut podejmuje też „działania na rzecz dobrostanu”. I tak, we współpracy z Uniwersytetem Bielsko-Bialskim przeprowadzono badania dotyczące udziału służb mundurowych i ratowniczych w kulturze oraz poziomu stresu w tych zawodach. Celem jest stworzenie długofalowych działań kulturalnych redukujących stres wśród pracowników tych sektorów. W listopadzie 2024 roku odbyły się pilotażowe zajęcia dla służb, a w marcu ruszają pierwsze zajęcia artystyczne z lokalną artystką Inez Baturo. Kolejne plany Instytutu obejmują przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu oraz działania skierowane do kobiet zagrożonych wykluczeniem. Instytut prowadzi obecnie mapowanie lokalnych inicjatyw w tym zakresie, aby stworzyć spójny system monitorowania ich efektywności.
Instytut negocjuje udział w projekcie zgłoszonym do Horizon Europe, prowadzonym przez Uniwersytet Jagielloński, dotyczącym upamiętnienia zaniedbanych przestrzeni dziedzictwa kulturowego. Ponadto przygotowuje wniosek z partnerami z Niemiec, Belgii, Słowenii, Bułgarii, Czarnogóry, Armenii, Ukrainy i Finlandii w ramach Laboratorium Pralni Narracji – inicjatywy badawczo-artystycznej poświęconej analizie roli kultury w kształtowaniu narracji (w tym narracji fałszywych), wzmacnianiu myślenia krytycznego i ochronie mieszkańców przed propagandą oraz dezinformacją. Wspólnie z Fundacją Impact bielski Instytut opracowuje „program rozwoju sektora kulturalnego z widownią w centrum zainteresowania”. Program obejmuje współpracę bielskich instytucji kultury i organizacji pozarządowych. Z kolei w ramach programu Interreg Polska-Słowacja Instytut przygotowuje wniosek dotyczący rozwoju rzemiosła z wykorzystaniem nowych technologii oraz technik recyklingu i upcyclingu.
Cytaty w tekście pochodzą z odpowiedzi zastępcy prezydenta Adama Ruśniaka na interpelację złożoną przez radnego Konrada Łosia (PiS).
foto: IKM - Miasto Splotów
